Jak dojrzale radzić sobie ze złością?

Jak dojrzale radzić sobie ze złością?

 

Złość jest emocją, która informuje nas, że dzieje się coś złego, co nam zagraża, rani naszą godność, narusza nasze prawa i interesy. Emocja ta mobilizuje nas do działania w obliczu zagrożenia lub przeciwności. 

Odczuwanie złości jest normalne i w wielu sytuacjach uzasadnione. 

Złość towarzyszy nam codziennie, ponieważ każdy z nas inaczej myśli, ma inne cele, oczekiwania, obyczaje i często nieświadomie (a czasem świadomie) wzajemnie naruszamy swój spokój, interesy, sferę prywatności, utrudniamy realizację zamierzeń, co rodzi frustrację oraz gniew.

Złość staje się problemem dopiero wtedy, gdy jest niedojrzale i destrukcyjnie wyrażana.

Przejawy i skutki niedojrzałego radzenia sobie ze złością:

1. Tłumienie złości

  • nie rozwiązuje problemu
  • jest źródłem bólu i chorób psychosomatycznych
  • burzy naszą wewnętrzną harmonię, rodzi depresję
  • rodzi obsesyjne myśli o krzywdzie, urazie i chęć rewanżu
  • psuje nasze relacje z ludźmi

2. Niekontrolowane wybuchy złości

  • powodują szkody i straty;
  • niszczą stosunki z ludźmi i dobre imię

3. Bierna agresja

  • szkodzi osobie, która ją stosuje
  • pogłębia problem

Jak dojrzale wyrażać złość:

Uświadomić sobie CEL – Celem dojrzałego wyrażenia złości powinno być zakomunikowanie, że dana sytuacja nam nie odpowiada, rani nas, narusza nasze interesy – oraz próba rozwiązania lub złagodzenia problemu bez eskalacji konfliktu i powiększania szkód.

Ustalić prawdziwą przyczynę – uświadomić sobie co lub kto jest naprawdę przyczyną naszej złości (złościmy się na dziecko, a być może mamy za sobą ciężki dzień –  przyczyną jest zatem nasze wyczerpanie, ewentualnie niemiła sytuacja w pracy. Czasem przyczyną jest nasze zaniedbanie: poganiamy ze złością dziecko lub taksówkarza, a po prostu sami za późno wyszliśmy z domu).  

Ocenić, czy sprawa warta jest naszej złości – rozbicie niechcący przez dziecko szklanki nie powinno być powodem złości, uciążliwe zachowanie sąsiadów – o ile narusza nasz spokój, bezpieczeństwo, czy wygodę – może uzasadniać uczucie złości.

Formy dojrzałego wyrażania złości:

Słownie (ustnie lub pisemnie) – nie poprzez rękoczyny lub inne destrukcyjne działania

Grzecznie – grzeczny język, intonacja, wyraz twarzy. Dobrze jest stosować komunikat „ja”

Konstruktywnie – zaproponować konkretne rozwiązanie, które zlikwiduje lub złagodzi problem, wynagrodzi stratę

W stosunku do osoby, która złość wywołała – nie wobec zastępczych, słabszych adresatów np. dzieci

Bierna agresja u dzieci 

Bierna agresja (BA) jest to złość okazywana nie w sposób otwarty, lecz poprzez zachowania, których celem jest zrobienie na złość osobie dorosłej, reprezentującej autorytet i władzę – rodzicowi, nauczycielowi itp.

Bierna agresja pojawia się wtedy, gdy zakazujemy dzieciom otwartego, uczciwego, słownego wyrażenia złości lub frustracji. Na przykład krzyczymy: „jak śmiesz tak się odzywać!”, stosujemy kary fizyczne lub inne, wyśmiewamy.

 (i bardzo irytujący!), ale nie należy wówczas „dokładać” naszej frustracji do jego gniewu, lecz spokojnie i cierpliwie uczyć je dojrzałego wyrażania złości:

  • „Widzę, że coś bardzo cię zdenerwowało”;
  • „Proszę, narysuj swą złość” (propozycja dla młodszego dziecka);
  • „Dobrze, że przyszedłeś ze swą złością do mnie. Cieszę się, że otwarcie i uczciwie powiedziałeś mi, co cię denerwuje. Proszę cię tylko, byś następnym razem nie mówił takich słów jak […], ponieważ bardzo mnie one ranią i chcę, byśmy w naszym domu używali kulturalnego języka”.

Przykłady biernej agresji:

  • nawrót moczenia się u małych dzieci (ośmieszanie lub karanie tylko pogłębia problem!)
  • bałaganienie
  • spóźnianie się
  • gubienie
  • zwlekanie
  • upór
  • zapominanie
  • uczenie się poniżej swych możliwości

Cechy charakterystyczne biernej agresji:

  • Bierna agresja to ze strony dziecka zupełnie nieuświadomione działanie;
  • Nieuświadomionym celem BA jest zrobienie na złość osobie dorosłej;
  • Bierna agresja to działanie, które zawsze przynosi dziecku szkodę;
  • Na bierną agresję nic nie pomaga wprost – nie skutkują prośby, groźby, przekupstwa, kary. Aby wyeliminować bierną agresję z zachowań dziecka, trzeba usunąć jej przyczyny!

Przyczyny biernej agresji:

  • Dziecko nie czuje się kochane (nie czuje miłości, akceptacji, szacunku rodzica);
  • Złość dorosłych przelana na dziecko;
  • Niewłaściwe zachowania dorosłych – niecierpliwość, niedotrzymywanie słowa, lekceważenie, krytykowanie, drażnienie, wyśmiewanie, upokarzanie, negatywne porównywanie dziecka z innymi;
  • Nierealistyczne wymagania dorosłych, nadmierne obciążanie dziecka pracą i obowiązkami.

Bierną agresję u dziecka prowokują dorośli. 

Przyzwyczajenie w dzieciństwie do BA staje się złym nawykiem w dorosłym życiu.

Nauczenie dojrzałego wyrażania złości jest procesem długotrwałym!

Według dr Rossa Campbella dopiero dzieci 17-letnie potrafią wyrażać złość dojrzale – pod warunkiem, że je tego uczymy! Dzieci najlepiej uczą się dojrzałego wyrażania złości obserwując dorosłych, którzy dojrzale radzą sobie z własnym gniewem – czyli grzecznie, słownie, konstruktywnie i wobec właściwego adresata.

 

Nauczenie dojrzałego wyrażania złości jest jedną

z najważniejszych powinności dorosłych wobec dzieci. 

Galeria zdjęć